با توجه به اهميت و کاربردي بودن آشنايي با ابعاد مختلف کاغذ ها تصميم به ايجاد موضوعي تحت عنوان « ابعاد کاغذ» گرفتيم. در اين موضوع تمرکز ما در ابتدا معطوف به بيان استانداردهاي بين المللي موجود در اين زمينه خواهد بود. در مراحل بعد نيز با تکميل آن به دنبال مسايل فرعي تر خواهيم رفت که برای چاپخانه ها نیز اهمیت زیادی دارد.
ابعاد کاغذ
در مورد ابعاد کاغذ ها تا کنون در زمان های مختلف و در کشورهای گوناگون، استانداردهای متنوعی ارائه شده. با این حال به نظر می رسه امروزه دو سیستم سازمان استاندارد بین الملی (ISO) و سیستم استاندارد آمریکای شمالی دو سیستم استانداردی هستند که استفاده از اون ها وسیع تر هست.
استاندارد بین المللی ایزو 216 یا (The international standard: ISO 216):
استاندارد بین المللی ابعاد کاغد یا ایزو 216 بر پایه استاندارد DIN کشور آلمان قرار گرفته. (دلیل استفاده از استاندارد کشور آلمان در این مورد به سابقه و پیشرو بودن این کشور در صنایع چاپ و کاغذ مربوط بوده) . ویژگی منحصر به فرد این سیستم مقیاس پذیر بودن اون هست. بر این اساس در همه ابعاد کاغذ های استاندارد ایزو ، نسبت طول به عرض تقریبا برابر با 1/4142 ( جذر عدد 2)
است. در این استاندارد سه خانواده کاغذ با ابعاد مشخص وجود دارند : گروه A ، گروه B و گروه C.
توجه داشته باشید که بر اساس استاندارد ایزو نحوه بیان ابعاد یک ورق کاغذ باید بصورت عرض در طول (با توجه به حالت لاتین ) باشه. برای مثال هنگام نام بردن سایز A4 اونرو بصورت 297 × 210 میلی متر بیان می کنند. دقت کنید که واحد اندازه گیری استاندارد «میلی متر» هست و ضمنا بدونید که با توجه به استفاده از نسبت 4142 /1 برخی از ابعاد عدد اعشاری می شده که اونرو روند کردن.
گروه A
- در این گروه نسبت طول به عرض کاغذ عدد مطلق 1/4142 هست.
- اندازه مساحت کاغذ A0 در این گروه 841 × 1189 mm و تقریبا برابر با یک متر مربع (در واقع 999949 میلی متر مربع بوده که به یک متر مربع روند شده) هست . این اندازه به عنوان استاندارد مبنا برای تعیین گرماژ یک ورق کاغذ استفاده می شه.
- در این گروه کاغذ های کوچکتر با نصف کردن طول کاغذ بزرگتر به دو قسمت بدست می یاد. برای مثال قطع A1 با نصف کردن طول کاغذ A0 به دو قسمت مساوی به دست می یاد بنابراین قطع A1 مساوی خواهد بود با 594 × 841 ( البته عرض 594/5 بوده که روند شده ). همانظور که می بینید عرض کاغذ بزرگ تر بعد از نصف شدن طول کاغذ کوچکتر خواهد بود.
گروه B و C
اگر چه اندازه های گروه A محدوده قابل قبولی از اندازه ها را در اختیار ما قرار می دهند با این حال نمی توان گفت که لزوما کافی هستند. به همین دلیل اندازه هایی در دو گروه B و C علاوه بر اندازه های گروه A ایجاد شده اند تا اندازه های غیر متعارف و خاص هم پوشش داده بشوند. البته اندازه های گروه B و C هم از لحاظ هندسی مشابه اندازه های گروه A به دست اومدن. بر این اساس اندازه های گروه B به نحوی ایجاد شدن که هر اندازه از این گروه میانگین هندسی دو اندازه از گروه A باشه. برای مثال قطع کاغذ B1 تقریبا مابین قطع کاغذ A0 و A1 هست. به این ترتیب از کاغذ A0 می توان قطع B1 و از قطع B1 هم می توان کاغذ A1 را به دست آورد. اما اندازه گروه C ما بین اندازه های گروه A و B قرار دارند. برای مثال قطع کاغذ C4 کوچکتر از B4 اما بزرگتر از A4 است. از اندازه های گروه C برای ساخت پاکت های مراسلاتی استفاده می کنند.